روسيه (به روسي: Россия، واج‌نويسي: راسيا) با نام رسمي فدراسيون روسيه (Российская Федерация، واج‌نويسي: راسيسكايا فدراتسيا) پهناورترين كشور جهان است كه در شمال اوراسيا قرار دارد. اين كشور در آسياي شمالي و اروپاي خاوري واقع است و با اقيانوس آرام شمالي و اقيانوس منجمد شمالي؛ و نيز با درياي خزر، درياي سياه، و درياي بالتيك مرز آبي دارد. روسيه با ۱۴ كشور آسيايي و اروپايي مرز زميني دارد و با كشورهاي پيرامون درياي برينگ، درياي ژاپن، درياي خزر، درياي سياه، و درياي بالتيك ارتباط دريايي دارد.
روسيه با ۱۷٬۰۷۵٬۴۰۰ كيلومتر مربع وسعت، پهناورترين كشور جهان است. پهناوري روسيه كمتر از دو برابر مساحت كانادا يا چين يا ايالات متحده آمريكا و بيشتر از يك دوم مساحت قاره آفريقا است. اين كشور در عرضهاي بالاي جغرافيايي واقع شده‌است و بيشتر مناطق كشور سردسير و كم بارش است. به همين دليل بيشتر مناطق اين كشور (به ويژه سرزمين بزرگ سيبري) خالي از سكنه هستند و كشاورزي در اين مناطق ميسر نيست. پايتخت روسيه شهر مسكو است كه در باختر و بخش اروپايي كشور است و بزرگترين شهر اروپا است.
روسيه با حدود ۱۴۳ ميليون نفر (در سال ۲۰۱۳) جمعيت نهمين كشور پرجمعيت دنياست. تراكم جمعيت روسيه ۸٫۴ نفر در هر كيلومتر مربع است كه از پايينترين نرخهاي تراكم جمعيت در جهان است. همچنين نرخ رشد جمعيت در اين كشور منفي است. بيشتر جمعيت روسيه در غرب اين كشور (بخش اروپايي) زندگي مي‌كنند. بر اساس سرشماري سال ۲۰۱۰ حدود ۸۱ درصد از مردم اين كشور از قوميت روس هستند. در مجموع ۱۶۰ گروه قومي در اين كشور زندگي مي‌كنند. تاتارها ۳٫۹ درصد جمعيت روسيه را تشكيل مي‌دهند و بزرگترين اقليت قومي اين كشور محسوب مي‌شوند. اقوام اوكرايني، چوواش، باشقير، چچني، و ارمني نيز هر يك بيش از يك ميليون نفر جمعيت دارند و آوارهاي قفقازي، بلاروسي‌ها، آسي‌ها، آذربايجاني‌ها و قزاق‌ها از ديگر اقوام پرجمعيت روسيه هستند.
زبان رسمي روسيه، زبان روسي است؛ ولي ۲۷ زبان رسمي ديگر نيز در جمهوري‌ها و مناطق خودگردان اين كشور وجود دارد. روسيه كشوري فدرال با تقسيمات كشوري پيچيده‌ايست و شامل ۸۳ واحد فدرال از جمله ۲۱ جمهوري خودگردان مي‌شود. روسيه فرهنگ پرباري دارد و نويسندگان معروفي مانند تولستوي و داستايوفسكي روسي بوده‌اند.
روسيه تا پيش از قرن هجدهم يك حكومت نه چندان نيرومند در خاور اروپا بود و وسعت آن چندان زياد نبود. تا اينكه در آغاز قرن ۱۸ ميلادي و با اصلاحاتي كه تزار پتر بزرگ انجام داد، اين كشور به يك امپراتوري پهناور و نيرومند تبديل شد. در سال ۱۹۱۷ انقلاب كمونيستي در اين كشور به وقوع پيوست و نام كشور به «اتحاد جماهير شوروي سوسياليستي» تغيير يافت. روسيه، با عنوان جمهوري فدراتيو روسيه شوروي، مهمترين و بزرگترين جمهوري در اتحاد جماهير شوروي بود. در سال ۱۳۷۰ (۱۹۹۱) شوروي پس از جنگ سرد طولاني با غرب فروپاشيد و فدراسيون روسيه به جاي آن نشست.
واحد پول روسيه روبل است. روسيه با توليد ناخالص داخلي ۲۱۱۸ ميليارد دلار در سال ۲۰۱۳ هشتمين اقتصاد بزرگ جهان (ششمين بر مبناي قدرت برابري خريد) بوده‌است. روسيه پس از فروپاشي شوروي به اقتصاد بازار روي آورده‌است و به منابع طبيعي عظيم خود متكي است. درآمد سرانهٔ اين كشور در سال ۲۰۱۳ بيش از ۱۸ هزار دلار (بر مبناي قدرت برابري خريد) كه اين كشور را در رتبه پنجاه‌وهفتم دنيا قرار مي‌دهد. اين كشور يكي از پنج عضو دائمي شوراي امنيت سازمان ملل، عضو گروه هشت، شوراي اروپا، سازمان تجارت جهاني، سازمان همكاري شانگهاي و كشورهاي مستقل همسود است.
اكنون ولاديمير پوتين رئيس جمهور و دميتري مدودف نخست وزير روسيه‌است. سياست كنوني روسيه، همكاري و عدم تنش با غرب و تلاش براي اتحاد كشور است؛ ولي به خاطر گسترش ناتو به شرق و پس از درگيري با گرجستان بر سر اوستياي جنوبي و الحاق كريمه به خاك خود، روابط روسيه و غرب به تيرگي گراييده‌است.
محتويات
۱ پيشينه
۲ تقسيمات كشوري
۳ جغرافيا
۳.۱ شهرها
۴ فرهنگ
۵ جاذبه‌هاي گردشگري
۶ نگارخانه
۷ جستارهاي وابسته
۸ منابع
پيشينه
تاريخ روسيه به قرن چهاردهم ميلادي بازمي‌گردد كه قلمرو پادشاهي تجاري مسكو به عنوان بازيگر اصلي در بين چندين منطقه كوچكتر مشابه مطرح شد. ايوان چهارم، معروف به ايوان مخوف، نخستين حاكم مسكو بود كه خود را تزار ناميد. در سده هفدهم رومانف به حكومت روسيه دست يافتند و تا سيصد سال بعد بر اين كشور حكومت كردند. پتر كبير و كاترين كبير از معروف‌ترين اين پادشاهان بودند كه اصلاحات زيادي را در جهت مدرنيزاسيون اين كشور به انجام رساندند.
در اوايل قرن بيستم، نارضايتي‌هاي عميق در ميان بخش‌هاي مختلف جامعه روسيه به اعتراضات گسترده‌اي در اين كشور انجاميد. در شرايطي كه حاكمان كشور نسبت به درد و رنج توده‌هاي مردم بي تفاوت به نطر مي‌رسيدند، جريان‌هاي سياسي راديكال در كشور قوت گرفتند. واقعه معروف به دوشنبه خونين در سال ۱۹۰۵، شكست از ژاپن در جنگ ۱۹۰۵ و شكست‌هاي اين كشور در جنگ جهاني اول به اين نارضايتي‌ها دامن زد. در سال ۱۹۱۷ انقلابي به رهبري حزب بلشويك، كه در سال ۱۹۰۳ به رهبري لنين و تحت تأثير آموزه‌هاي كارل ماركس تشكيل شده بود، به حكومت پادشاهي در اين كشور پايان بخشيد.
اوايل حكومت لنين با جنگ داخلي عليه حاميان سلطنت همراه بود و پس از مدتي رقابت براي جانشيني لنين شدت گرفت. وي در سال ۱۹۲۴ درگذشت و استالين در سال ۱۹۲۹ به رهبري بلامنازع حزب كمونيست شوروي دست يافت. سياستهاي استالين به صنعتي‌سازي سريع كشور انجاميد اما حكومت او با حجم غيرمنتظره‌اي از پاكسازي‌هاي سياسي، تبعيدهاي دسته‌جمعي و حبس و زندان همراه بود. در ژوئن ۱۹۴۱ آلمان به شوروي يورش برد و جنگي چهارساله درگرفت كه ۲۷ ميليون شهروند شوروي در آن جان باختند. روسيه در جنگ جهاني دوم پيروز شد و كنترل سياسي بيشتر قلمرو اروپاي شرقي و مركزي را براي خود تضمين كرد. استالين تا زمان مرگش در سال ۱۹۵۳ در قدرت باقي‌ماند. در اين دوران حزب كمونيست با استفاده از دستگاه امنيتي عظيم خود بر تمام جنبه‌هاي زندگي حيات اجتماعي جامعه تسلط يافت و شوروي با پرداخت بهايي گزاف از حيات انسان‌ها به يك ابرقدرت صنعتي و نظامي تبديل شد.
خروشچف جانشين استالين تلاش كرد تا جنبه‌هاي بي‌رحمانه حكومت استالين را افشا كرده و در عين حال بخش‌هاي كليدي حكومت كمونيستي را حفظ كند. وي سانسور را در جامعه كاهش داده و سياست خارجي همزيستي مسالمت‌آميز با غرب را در پيش گرفت اما با سركوب قيام سال ۱۹۵۶ مجارستان سلطه شوروي بر دولت‌هاي دست‌نشانده اين كشور ادامه يافت. با اين حال دستگاه حزبي اعتماد خود را به وي از دست داده و اعتبار خروشچف در پي نحوه مواجهه او با بحران موشكي ۱۹۶۲ كوبا كاهش يافت. خروشچف در سال ۱۹۶۴ در يك كودتاي حزبي ساقط شد. در دوران برژنف جانشين خروشچف، شرايط زندگي براي توده‌هاي مردم قابل پيش‌بيني تر و مناسب‌تر شد اما سركوب سياسي ادامه يافت. با اين حال با توجه به كاهش رشد اقتصادي و سربرآوردن مشكلات اجتماعي دوران برژنف به «عصر ركود» معروف شد. از سال ۱۹۷۹ شوروي در جنگي طولاني و خونبار در افغانستان درگير شد. يك نسل كامل قرباني جنگ شوروي در افغانستان شدند.[۱]
تقسيمات كشوري
نقشه تقسيمات كشوري روسيه؛ سبز:جمهوري - كرم:سرزمين - قهوه‌اي:استان - زرد:ناحيه خودمختار - آبي:استان خودمختار يهودي - صورتي:۲ شهر فدرال مسكو و سن پترزبورگ
جغرافيا
روسيه در آسياي شمالي و اروپاي خاوري واقع است و با اقيانوس آرام شمالي و اقيانوس منجمد شمالي؛ و نيز با درياي خزر، درياي سياه، و درياي بالتيك مرز آبي دارد. روسيه با ۱۴ كشور آسيايي و اروپايي مرز زميني دارد و با كشورهاي پيرامون درياي برينگ، درياي ژاپن، درياي خزر، درياي سياه، و درياي بالتيك ارتباط دريايي دارد.
همسايگان زميني روسيه عبارتند از:
در جنوب خاور (آسيا): كره شمالي، چين، مغولستان، و قزاقستان
در جنوب باختر (قفقاز): جمهوري آذربايجان و گرجستان
در باختر (آموزش زبان روسي اروپا): اوكراين، بلاروس، لتوني، استوني، فنلاند، و نروژ؛ و در بخش جدامانده كالينينگراد با كشورهاي ليتواني و لهستان.