جنسيت اسامي نقش مهمي در زبان روسي ايفا مي كند. دانستن جنسيت اسامي از اين نظر مهم است كه اين موضوع بر روي صفت ها، ضماير و حالت گذشته افعال تاثير مي گذارد. مي توان گفت ساختن حتي يك عبارت ساده هم در زبان روسي بدون دانستن جنسيت اسامي غير ممكن است.
اسامي مذكر در زبان روسي ممكن است به يك حرف بي صدا، صدادار يا حرف ь- ختم شوند. بخش زيادي از اسامي مذكر قابل صرف به حرف بي صدا يا حرف ь- ختم مي شوند. گروهي از اسامي مذكر هم به حروف а/-я- ختم مي شوند كه معمولا شامل اسامي مورد استفاده براي جانداران مذكر مي شود. اسامي مذكري كه به حروف ديگر ختم مي شوند اسامي غير قابل صرفي هستند كه از زبان هاي ديگر وارد روسي شده اند.
اسامي خنثي در زبان روسي ممكن است به يك حرف صدا دار يا يك حرف بيصدا ختم شوند (اسامي خنثي كه به حرف بي صدا ختم مي شوند بسيار محدودند). بيشتر اسامي قابل صرف خنثي به يكي از حروف о, -е- يا ё- ختم مي شوند. تنها 12 اسم هستند كه به я- ختم مي شوند. اسامي خنثي اي كه به حروف ديگر ختم مي شوند هميشه غير قابل صرف هستند.
در زبان روسي دسته خاصي از اسامي هستند كه به از آنها براي اشاره به مردم استفاده مي شود. اين اسامي با توجه به فردي كه آن را مورد اشاره قرار مي دهند ميتوانند هم مذكر و هم مونث باشند. به اين اسامي “اسامي با جنسيت مشترك” هم گفته مي شود. اين اسامي ميتوانند خصوصيات گرامري يكي از جنسيت ها را داشته باشند. اما بر خلاف اسامي معمولي اين اسامي تنها يك جنسيت ندارند.
در زبان روسي شكل جمع اسامي از طريق ايجاد تغييرات در حروف انتهايي آن ايجاد مي شود. چيزي كه شكل جمع اسامي را پيچيده تر مي كند رابطه آن با جايگاه اسم و حالت آن است. پس اشاره به اين نكته بسيار مهم است كه در اين درس ما تنها حالت جمع اسامي در جايگاه فاعلي (Nominative) را بررسي مي كنيم. براي درك و استفاده درست از حالت جمع اسامي در زبان روسي بايد در اين رابطه تمرين زيادي داشته باشي.
جاندار يا بي جان بودن اسامي در زبان روسي يك مفهوم با اهميت است در اين درس در رابطه تاثير اين مفهوم بر روي اسامي صحبت مي كنيم. در زبان روسي اسامي از نظر جاندار بودن به دو دسته تقسيم مي شوند:
- اسامي جاندار: شامل انسان و تمام موجودات جاندار
- اسامي بي جان: شامل اشياء و مفاهيم انتزاعي و فكري
به جز اسامي كه به انسان ها و حيوانات اشاره مي كنند دسته هاي زير هم به عنوان اسامي جاندار شناسايي مي شوند:
در زبان روسي جايگاه كلمات در جمله مي تواند به سادگي تغيير كند بدون اينكه در نقش آنها تغييري ايجاد شود. اين بدان دليل است كه نقش كلمات در روسي بر اساس حروف پاياني يا پسوند آنها مشخص مي شود نه جايگاه آنها. از اين پسوند ها براي شناسايي نقش هر كلمه در جمله استفاده مي شود.
حالت ها يا پادژها (Падеж) به شكل هايي از اسامي، صفت ها، ضماير و اعداد گفته مي شود كه نشان دهنده نقش آنها در جمله است. در زبان روسي در بيشتر موارد اين حالت ها از طريق پسوند واژه شناسايي مي شوند، گرچه ايجاد تغييراتي در بن واژه نيز ممكن است.